به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار اقتصادي ايرنا، در طول تاريخ، سفر» به عنوان يک کالاي لوکس در جهان شناخته شده است به اين مفهوم که تنها قشر مرفه سفر مي کردند، اما امروز به لطف کاهش موانع سفر و هزينه هاي آن، ميليون ها نفر در سراسر جهان سفر مي کنند.
علاوه بر کاهش هزينه هاي سفر، رشد درآمد مردم جهان، افزايش جمعيت طبقه متوسط در بسياري از بازارهاي نوظهور و تغيير نگرش مردم به سفر به شکوفايي صنعت سفر و گردشگري در دنيا کمک کرده است.
مجمع جهاني اقتصاد پيش بيني کرده است در طول سال هاي 2011 تا 2031 به جمعيت طبقه متوسط جهان سه ميليارد نفر اضافه مي شود که بخش عمده اين پديده در کشورهاي نوظهور و در راس آنها چين و هند اتفاق مي افتاد.
بر اساس گزارش 2017 مجمع جهاني اقتصاد، بازار سفر جهان که در دهه هاي گذشته در انحصار شمال آمريکا و اروپا بود، اکنون دگرگون شده است.
اگر چه مجمع جهاني اقتصاد پيش بيني مي کند، رشد بازار سفر در اروپا و آمريکا در دهه هاي آينده همچنان ادامه خواهد داشت، اما شتاب رشد آن قابل مقايسه با مناطق ديگر جهان نيست.
بازار کشورهاي در حال توسعه و نوظهور نه تنها از نظر جذب گردشگر بزرگ تر مي شود، بلکه با ارائه رو به افزايش خدمات گردشگري از سوي اين کشورها، به جذابيت آنها به عنوان يک مقصد گردشگري نيز مرتب اضافه مي شود.

**چرا کشورها بايد به قدرت رقابت خود در صنعت سفر و گردشگري بيفزايند؟
پاسخ مجمع جهاني اقتصاد به اين پرسش اين است که کيک گردشگري مرتب بزرگ و بزرگ تر مي شود. هر سال مردم بيشتري سفر مي کنند، به طوري که انتظار مي رود تعداد گردشگران جهان تا سال 2030 به 1.8 ميليارد نفر برسد.
بر اساس اين گزارش ، رشد صنعت سفر و گردشگري در سال 2016 براي ششمين سال پياپي بر اقتصاد جهان تاثير مثبت گذاشته و انعطاف پذيري خود را در مواجهه با بي ثباتي ژئوپليتيکي و ناپايداري هاي اقتصادي نشان داده است.
بر همين اساس، سهم صنعت سفر و گردشگري در سال 2016 از اقتصاد جهاني معادل 7.6 تريليون دلار بود که 10.2 درصد توليد ناخالص داخلي جهان را تشکيل داد و 292 ميليون شغل ايجاد کرد.
همچنين در سال گذشته ميلادي از هر 10 شغل ايجاد شده در جهان، يک شغل را صنعت سفر و گردشگري ايجاد کرده است.
براساس اين گزارش، تعداد گردشگران جهان در سال 2016 با 2.6 برابر شدن نسبت به سال 2015 به 1.2 ميليارد نفر رسيده است. تعداد گردشگران جهان در سال 2015 معادل 46 ميليون نفر بود.
همچنين، از دهه 1980 تا کنون تردد هوايي هر 15 سال دو برابر شده است، روندي که انتظار مي رود ادامه پيدا کند. در سال 2016 تقريبا چهار ميليارد نفر در جهان با هواپيما سفر کردند عددي که انتظار مي رود تا سال 2035 به 7.2 ميليارد نفر برسد.
بر اساس تحقيقات مجمع جهاني اقتصاد، به ازاي هر 30 گردشگر جديدي که وارد يک کشور مي شود، يک شغل جديد ايجاد مي شود و تا به امروز تعداد زنان شاغل در بخش سفر و گردشگري جهان تقريبا دو برابر ساير بخش ها بوده است.
بنا به پيش بيني مجمع جهاني اقتصاد، انتظار مي رود رقم هاي ياد شده در 10 سال آينده نيز افزايش يابد.

**جايگاه صنعت گردشگري در ايران
صنعت گردشگري در ايران پس از امضاي برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و لغو تحريم هاي هسته اي رشد مثبتي را تجربه کرد.
بر اساس شاخص در اولويت قرار داشتن صنعت گردشگري» مجمع جهاني اقتصاد، رتبه ايران در ميان 136 کشور، از 130 در سال 2015 به 117 در سال 2017 ارتقا پيدا کرده است. يعني در مقايسه با 2 سال گذشته، اکنون ايران براي گردشگري اهميت بيشتري قائل است.
زهرا احمديپور» معاون رئيس جمهوري و رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري کشور اواخر ارديبهشت امسال در مصاحبه با يک پايگاه خبري داخلي گفت: پس از روي کار آمدن دولت روحاني و امضاي برجام رشد صنعت گردشگري ايران سرعت گرفت و اکنون ايران يکي از 10 مقصد نخست دنيا براي گردشگرهاست.
به گفته وي، گردشگران خارجي ديگر نگران ورود به ايران نيستند و اين مهم هم از طريق تعاملاتي که در سياست خارجي ايران انجام شد و هم از طريق تلاشهايي که خود رئيس جمهوري داشتند، محقق شد.
احمدي پور اضافه کرد: دولت تمام تلاش خود را براي توسعه زيرساختهاي گردشگري به کار گرفته است. تا سال 92 در کل کشور 125 هتل چهار و پنج ستاره داشتيم که در طول 3 سال گذشته 30 هتل به اين تعداد اضافه شده است و 25 هتل ديگر نيز تا پايان سال 96 به اين تعداد اضافه ميشود.
به گفته وي، بحث بازسازي ناوگان هوايي و بوم گردي نيز به کمک توسعه صنعت گردشگري آمده است.
وي افزود: در سال گذشته 237 ميليون دلار صادرات صنايع دستي به غير از فرش و زيورآلات داشتيم که اگر تجارت چمداني و خريدي که توسط گردشگران خارجي انجام ميشود را به آن اضافه کنيم اين مبلغ سه يا چهار برابر افزايش خواهد داشت.
براساس گزارش مجمع جهاني اقتصاد، شاخص کلي قابليت رقابت در صنعت سفر و گردشگري براي ايران از 97 در سال 2015 به 93 در سال 2017 بهبود يافته است.
شاخص اخير خود از 14 زيرشاخص محيط کسب و کار، امنيت، بهداشت، منابع انساني و بازار کار، آمادگي به لحاظ فناوري اطلاعات و ارتباطات، در اولويت قرارداشتن سفر و گردشگري، آزادي هاي بين المللي، رقابت پذيري به لحاظ قيمت، پايداري محيطي، زيرساخت هاي هوايي، زيرساخت هاي زميني و بندري، زيرساخت خدمات گردشگري، منابع طبيعي و منابع فرهنگي تشکيل شده است.
علاوه بر بهبود زير شاخص در اولويت قرارداشتن سفر و گردشگري در ايران، وضعيت کشورمان در زيرشاخص محيط کسب و کار در ميان 136 کشور از 119 در سال 2015 به 79 در سال 2017 ارتقا يافته است.
همچنين وضعيت ايران در زير شاخص هاي امنيت از 96 به 87 ، منابع انساني و بازار کار از 114 به 105، آمادگي به لحاظ فناوري اطلاعات و ارتباطات از 98 به 94، آزادي هاي بين المللي از 116 به 109، زيرساخت هاي هوايي از 93 به 89، زيرساخت هاي زميني و بندري از 76 به 75 و زيرساخت هاي خدمات جهانگردي از 119 به 116 بهبود پيدا کرده است.
در زير شاخص رقابت پذيري به لحاظ قيمت، ايران در سال هاي 2015 و 2017 رتبه نخست را در ميان 136 کشور به دست آورده و ارزانترين مقصد گردشگري شناخته شده که خود يک مزيت نسبي است.
در زيرشاخص بهداشت وضعيت کشورمان در طول 2 سال گذشته تغييري نکرده و جايگاه نود و سومي را حفظ کرده است.
متاسفانه در برخي زيرشاخص ها نيز وضعيت ايران بهبود نداشته است. اين وضعيت در زيرشاخص پايداري محيطي با پسرفت شاخص از 115 به 119، منابع طبيعي از 98 به 100 و منابع فرهنگي از 37 به 38 قابل مشاهده است.

**تلاش کشورها براي سهم گيري از بازار جهاني سفر و گردشگري
امروزه دولت ها در سراسر جهان درک کرده اند که مانع تراشي براي سفر، مملکت را امن تر نمي کند، بلکه مانع رشد اقتصادي، ايجاد اشتغال و کاهش سطح تحمل مردم مي شود.
مجمع جهاني اقتصاد در گزارش اخير خود به کشورها توصيه کرده است، پل بسازيد، ديوار نکشيد»
بر اساس اين گزارش دوسالانه ، 15 کشور که اغلب آنها جزو کشورهاي نوظهور و در حال توسعه هستند، موفق شده اند در 2 سال گذشته، شاخص رقابت پذيري سفر و گردشگري خود را بين پنج تا 13 پله بالا ببرند و صنعت گردشگري خود را با سرعت بيشتري نسبت به ساير کشورها بهبود بخشند.
اين کشورها شامل ژاپن با پنج پله، آذربايجان با 13 پله، تاجيکستان با 12 پله، ويتنام با هشت پله، رژيم صهيونيستي با 11 پله، الجزاير با پنج پله، بوتان با 9 پله، گابن با پنج پله، کره جنوبي با 10 پله، مصر با 9 پله، پرو با هفت پله، هند با 12 پله، مکزيک با هشت پله، چاد با 6 پله و آلباني با هشت پله ارتقاي شاخص است.
اين امر نشان مي دهد کشورهاي در حال توسعه و نوظهور با بهبود قدرت رقابت خود به سرعت در حال افزايش قابليت هايشان در صنعت سفر و گردشگري هستند تا براي جذب و پذيرايي از ميليون ها گردشگر جديدي که در دهه هاي آينده براي نخستين بار به کشورشان مي آيند، آمادگي داشته باشند.

**ضرورت توجه ويژه به صنعت گردشگري
مجمع جهاني اقتصاد در گزارش امسال خود تاکيد کرده است، در دوره اي که نرخ بيکاري در بسياري از کشورهاي جهان رو به افزايش است، صنعت سفر و گردشگري مي تواند محرک رشد باشد و اين پتانسيل را دارد که نقش کليدي در ايجاد فرصت هاي شغلي با کيفيت بازي کند.
مجمع جهاني اقتصاد همچنين با توجه به اينکه معمولا 30 درصد صادرات خدمات جهان و گسترده ترين طيف محصولات صادراتي در بسياري از کشورهاي نوظهور مربوط به صنعت گردشگري است، اين صنعت را يک موتور اشتغال آفرين بي نظير دانسته است.
توجه به صنعت سفر و گردشگري و تقويت زيرساخت هاي آن مي تواند براي ايران که از مشکل بيکاري به ويژه بيکاري جوانان رنج مي برد، بسيار مفيد باشد.
صندوق بين المللي پول، نرخ بيکاري ايران در سال 2015 و 2016 را به ترتيب 10.8 و 11.3 درصد اعلام و برآورد کرده است اين رقم امسال به 11.2 درصد برسد.
برخي کشورهاي همسايه ظرف 2 سال گذشته توانسته اند وضعيت صنعت گردشگري خود را به طور چشمگيري بهبود بخشند و سهم آن در توليد ناخالص داخلي را افزايش دهند.
کشور آذربايجان يکي از کشورهايي است که شاخص کلي رقابت پذيري سفر و گردشگري آن در مقايسه با 2 سال پيش، 13 پله بالاتر رفته و از 84 به 61 رسيده است.
آذربايجان توانسته است تنها ظرف 2 سال زيرساخت هاي حمل و نقل هوايي، زميني و بندري و نيز زيرساخت هاي خدمات گردشگري خود را به طور چشمگيري بهبود بخشد به طوري که رتبه آن در زيرساخت هاي حمل و نقل هوايي از 84 به 77 ، زيرساخت هاي حمل و نقل زميني و بندري از 65 به 49 و در زيرساخت هاي خدمات گردشگري از 93 به 89 بهبود پيدا کرده است.
همچنين اين کشور با بهبود جايگاه خود در زيرشاخص هاي بهداشت از 44 به 37، پايداري محيطي از 94 به 81 و آزادي هاي بين المللي از 107 به 77 رشد چشمگيري را در 2 سال گذشته تجربه کرده است.

**بررسي تطبيقي
در حالي که بر اساس شاخص کلي قابليت رقابت پذيري در صنعت سفر و گردشگري، ايران نود و سومين کشور در ميان 136 کشور جهان است، برخي کشورهاي منطقه خاورميانه وضعيت بهتري نسبت به ايران دارند.
امارات متحده عربي با رتبه 29، قطر با رتبه 47، بحرين با رتبه 60، رژيم صهيونيستي با رتبه 61، عربستان سعودي با رتبه 63 و عمان با رتبه 66 در جايگاه بهتري نسبت به ايران قرار دارند.
امارات متحده عربي که سرآمد کشورهاي منطقه به لحاظ شاخص قابليت رقابت پذيري در صنعت سفر و گردشگري است، در تمامي زيرشاخص ها به جز رقابت پذيري به لحاظ قيمتي و منابع فرهنگي وضعيت به مراتب بهتري از ايران دارد.
در حالي که ايران در زيرشاخص در اولويت قرار داشتن سفر و گردشگري نمره 3.6 را به دست آورده است، نمره امارات در اين زيرشاخص 5.1 بوده و در رديف کشورهايي است که اهميت بالايي به توسعه صنعت گردشگري مي دهند.
همچنين در زيرشاخصهاي حمل و نقل هوايي و خدمات گردشگري نيز امارات به ترتيب با به دست آوردن نمره هاي 5.8 و 5.4 وضعيت بسيار بهتري نسبت به ايران دارد.
به گزارش ايرنا، جمهوري اسلامي ايران نيز مي تواند با توجه به لغو تحريم ها و پيوستن آن به بازار جهاني، با اولويت بخشي به گسترش صنعت گردشگري، توسعه آن در سالهاي آينده هدفگذاري کند.
در قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي کشور، نرخ بيکاري در سال 1396 معادل 12 درصد برآورد شده و برنامه ريزي شده است در سال 1400 به 6.8 درصد برسد.
بر اساس اين برنامه، قرار است ارزش توليد ناخالص داخلي از 2 هزار و 95 هزار ميليارد ريال در سال 1395 به سه هزار و 78 هزار ميليارد ريال در سال 1400 برسد.
ميانگين نرخ رشد بخش حمل و نقل در طول سال هاي برنامه توسعه ششم (1400-1396) 3.8 درصد و ميانگين نرخ رشد بخش ارتباطات 4.19 درصد پيش بيني شده است.
اکنون بايد منتظر شد و ديد، صنعت سفر و گردشگري در پايان برنامه ياد شده که مقارن با پايان کار دولت يازدهم است، چه سهمي از توليد ناخالص داخلي کشور را به خود اختصاص خواهد داد.